อาหารเรียกความจำ คุณกินอะไร ก็จะเป็นอย่างนั้น ประโยคสั้น ๆ ที่เป็นความจริงแท้แน่นอน เพราะอาหารที่เรารับประทานในแต่ละคำยังส่งผลถึงสมาธิ ความจำ รวมไปถึงความเฉลียวฉลาดด้วย สิ่งที่เราไม่รู้และควรรู้ก็คือ เซลล์สมองของคนเรามีจำนวนมากถึงร้อยพันล้านเซลล์ แต่ละเซลล์ก็มีความต้องการอาหารที่มีสารอาหารในการเสริมสร้างการทำงานของเซลล์ประสาท การขาดสารอาหารเพียงบางชนิดแม้ในจำนวนเล็ก ๆ น้อย ๆ ก็ทำให้ความจำลดลงได้ก่อนที่ร่างกายจะแสดงอาการออกมา

ในการทำงานของเซลล์สมองทุก ๆ ตัว จะมีสารเคมีที่เรียกว่า สารสื่อสมอง ซึ่งช่วยสื่อสารจากเซลล์หนึ่งต่อ ๆ กันไป ระบบการไหลเวียนของเลือดจะนำเอาออกซิเจนไปเลี้ยงสมอง ซึ่งการทำงานจะเป็นไปได้ด้วยดีหรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับว่ามีสารอาหารไปเลี้ยงสมองอย่างเพียงพอสม่ำเสมอ พอที่จะทำให้สมองทำงานได้ตลอดชีวิตหรือไม่

อาหารดีมีประโยชน์สำหรับสมอง

1. อาหารที่มีวิตามินบีสูงช่วยป้องกันสมองเสื่อม ความจำเลอะเลือน เช่น ผลิตภัณฑ์นมพร่องหรือขาดไขมัน กล้วย อาหารทะเล ธัญพืชไม่ขัดสี ถั่วต่าง ๆ ผัก ผลไม้
2. อาหารที่มีธาตุเหล็ก ธาตุเหล็กเป็นแร่ธาตุจำเป็นต่อการนำออกซิเจนไปเลี้ยงสมอง การขาดธาตุเหล็กจะทำให้สมาธิสั้น ไอคิวลดลง การเสริมธาตุเหล็กสำหรับผู้ที่ขาดธาตุเหล็ก จะช่วยกระตุ้นการทำงานของสมองซีกซ้าย ที่มีความสามารถในการวิเคราะห์ ใช้ความคิด เพิ่มทักษะในการใช้คำพูด อาหารที่มีธาตุเหล็ก ได้แก่ เนื้อสัตว์ อาหารทะเล
3. กลุ่มอาหารที่อุดม ไขมันและเกลือแร่ที่จำเป็นต่อสมอง เนื่องจากอุดมไปด้วยองค์ประกอบที่พบในเยื่อหุ้มเซลล์สมองและสารเคมีในเซลล์สมองที่ชื่อว่า อะเซทิลโคลีน ซึ่งควบคุมความจำ อาหารที่มีโคลีนสูง คือ ไข่แดง ตับ ถั่วลิสง เนยถั่ว บรูเออส์ยีส ส่วนที่มีในปริมาณเล็กน้อย ได้แก่ มันฝรั่ง มะเขือเทศ ขนมปังโอสวีท นม ส้ม ดอกกะหล่ำ และแตงกว่า
4. อาหารที่อุดมไปด้วยสารแอนตี้ออกวิแดนท์ เช่น วิตามินซี วิตามินอี และเบต้าแคโรทีน ส่งผลให้ความจำเสื่อม มีผลการวิจัยจากมหาวิทยาลัยซิดนีย์ ประเทศออสเตรเลีย พบว่า ผู้ที่บริโภควิตามินซีสูงมีผลการทดสอบด้านสมาธิ ความจำ และการคำนวณดีที่สุด พืชที่มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระช่วยป้องกันการสมองเสื่อม ได้แก่ สารโอพีซีสกัดจากเมล็ดองุ่น สารสกัดจากใบแปะก้วย กรดไลโปอิคและสารฟลาโวนอยด์ในผัก ผลไม้ เช่น องุ่น ผลไม้ประเภทเบอร์รี่ ชาเขียว
5. กลุ่มอาหารทะเลที่อุดมไปด้วยน้ำมันปลา หรือโอเมก้า 3 ช่วยป้องกันความจำเสื่อม ปลาที่มีโอเมก้า 3 มาก ได้แก่ ปลาเซลมอน ปลาค้อด ปลาซาร์ดีน และปลาแมคคอเรล ผู้เชี่ยวชาญทางด้านอาหารแนะนำให้บริโภคเนื้อปลาสัปดาห์ละ 2 – 3 ครั้ง

สำคัญที่สุดคือ ต้องกินอาหารเช้า เนื่องจากสมองคนเราต้องการน้ำตาลกลูโคสเพื่อใช้เป็นพลังงาน ถ้าเราไม่รับประทานอาหารก็จะทำให้สมองขาดเชื้อเพลิงในการทำงาน คนที่รับประทานอาหารเช้าจะขาดโรงเรียนหรือขาดงานน้อยกว่า รวมไปถึงการทดสอบทางคณิตศาสตร์ สมาธิ ความคิดสร้างสรรค์ ความรวดเร็วในการแก้ปัญหา การรำลึกความจำ ความแม่นยำในการทำงานดีขึ้น แถมยังมีอารมณ์ดีกว่าคนไม่กินข้าวเช้าอีกด้วย

ขอขอบคุณข้อมูลจาก : http://www.mahachaihospital.com

โรคหัวใจไม่ใช่เรื่องไกลตัวอีกต่อไป แต่ก็ใช่ว่าเราจะไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ การทำความรู้จักกับโรคในหลาย ๆ แง่มุมที่เป็นประโยชน์ จะทำให้เราสามารถรับมือกับทุกสถานการณ์ที่อาจเกิดขึ้นได้อย่างมีสติ อีกทั้งยังเป็นการช่วยให้เราสามารถเรียนรู้ที่จะอยู่กับร่างกายของเราได้อย่างมีความสุข เพียงแค่ใส่ใจกับพฤติกรรมการบริโภคที่เป็นตัวแปรสำคัญของโรค และมีวินัยต่อตนเองด้วยการคุมอาหารอย่างเหมาะสม และไม่เคร่งครัดกับตัวเองจนเกินไป

จากสถิติพบว่าปัจจุบันมีผู้ป่วยโรคหัวใจเพิ่มมากขึ้น และยังมีแนวโน้มที่จะเกิดขึ้นกับบุคลากรวัยทำงานหรือกับกลุ่มคนวัยทำงานเพิ่มขึ้น โดยมีปัจจัยเสี่ยงจากอารมณ์และความเครียดจากวิถีชีวิตที่เร่งรีบซึ่งส่งผลกระทบกับหัวใจโดยตรง คือ เกิดเป็นความกดดันให้หัวใจต้องทำงานหนักขึ้น และนำไปสู่การเกิดโรคหัวใจโดยไม่รู้ตัว นอกจากนี้พฤติกรรมการบริโภคยังเป็นอีกหนึ่งปัจจัยสำคัญที่ทำให้ร่างกายเกิดความผิดปกติ โดยเฉพาะการรับประทานอาหารที่มีไขมันในปริมาณสูง อย่างอาหารฟาสต์ฟู้ดต่างๆ ที่มักมีของแถมพ่วงมากับความอร่อยอย่างที่เราไม่ทันตั้งตัว

ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับโรคหัวใจ

โรคหัวใจ (Heart Disease) คือคำเรียกขานของกลุ่มอาการความผิดปกติของหัวใจ ที่สามารถแบ่งแยกอย่างเฉพาะเจาะจงได้ตามอาการของโรคและความผิดปกติต่างๆ เช่น โรคหัวใจพิการแต่กำเนิดโรคลิ้นหัวใจรั่วหรือโรคลิ้นหัวใจตีบ โรคกล้ามเนื้อหัวใจตาย โรคหลอดเลือดสมองตีบ โรคสมองขาดเลือด โรคอัมพฤกษ์ อัมพาต (stroke) โรคหลอดเลือดหัวใจตีบ โรคเยื่อหุ้มหัวใจ โรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ โรคความดันโลหิตสูง โรคติดเชื้อที่หัวใจ โรคมะเร็งหัวใจ เป็นต้น จะสังเกตได้ว่ากลุ่มโรคต่างๆ เหล่านี้มักจะเกี่ยวข้องกับหลอดเลือดจึงมีชื่อเรียกอีกอย่างว่า “โรคหัวใจและหลอดเลือด” (Cardiovascular disease)

สาเหตุหลักของการเกิดโรคหัวใจ

โรคหัวใจมักเกิดจากพฤติกรรมเสี่ยงต่างๆ ทั้งความเครียด การพักผ่อนที่ไม่เพียงพอ ความดันโลหิตสูง ภาวะอ้วนลงพุงหรือน้ำหนักมาก ภาวะการมีไขมันอุดตันในเส้นเลือด ความเครียด การดื่มเหล้าและสูบบุหรี่ รวมทั้งอาการผิดปกติที่ตามมาจากการเป็นโรคอื่นๆ อย่างโรคเบาหวาน รวมไปถึงผลจากพันธุกรรมอีกด้วย เมื่อสาเหตุหลักของโรคหัวใจนั้นมาจากพฤติกรรมการใช้ชีวิตและการรับประทานอาหาร เราก็สามารถกลับมาพิจารณาตนเองและเลือกใส่ใจในการบริโภคอาหารมากขึ้น เพื่อป้องกันและลดภาวะความเสี่ยงของการเกิดโรคได้ แต่หากมีอาการใจสั่น หัวใจเต้นแรง เหนื่อยง่าย เจ็บหรือแน่นหน้าอก และหน้ามืดเป็นลมอยู่เป็นประจำ ควรรีบไปพบแพทย์ เพื่อตรวจสุขภาพตั้งแต่เนิ่นๆ เพื่อให้สามารถเตรียมตัวรับมือกับผลที่ตามมาได้อย่างมีสติและทันท่วงที ซึ่งโรคหัวใจสามารถรักษาได้ด้วยยาหรือการผ่าตัด ขึ้นอยู่กับชนิดและความรุนแรงของโรค

ความเคยชินทำให้เราเคยตัว และนั่นจะเป็นสาเหตุให้เกิดพฤติกรรมร้าย ๆ มาทำลายสุขภาพของเราเองโดยไม่รู้ตัว

ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อลดภาวะความเสี่ยงในการเป็นโรคหัวใจ

• ลด ละ เลิก บุหรี่และแอลกอฮอล์ เป็นที่ทราบกันดีอยู่แล้วว่าสิงห์อมควันและนักดื่มทั้งหลายคือกลุ่มเสี่ยงที่มักจะเป็นโรคต่างๆ มากมาย ทั้งโรคมะเร็ง โรคตับ หลอดลมอักเสบ และแน่นอนว่าโรคหัวใจด้วยเช่นกัน
• ใครว่าอ้วนแล้วไม่หนักหัวใคร ความอ้วนเป็นสาเหตุหนึ่งของการเกิดโรคหัวใจและภาวะอุดตันในเส้นเลือด การควบคุมอาหารจึงเป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่เหมาะสมสำหรับทั้งผู้ป่วยโรคหัวใจและผู้ที่มีความเสี่ยงเป็นโรคหัวใจ
• น้ำหนักบนตาช่างไม่ใช่ตัววัดสุขภาพ โดยเฉพาะสาวๆ คลั่งผอมที่ไม่เคยไปตรวจสุขภาพ ที่หลายครั้งตรวจพบว่ามีระดับคอเลสเตอรอลในเลือดสูง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของโรคเส้นเลือดหัวใจตีบ และอาจทำให้เกิดโรคหัวใจวายและโรคอัมพาตจากเส้นเลือดในสมองตีบได้

เคล็ดลับการรับประทานอาหารที่เหมาะสมสำหรับผู้ป่วยโรคหัวใจและผู้ที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยง

• การคุมอาหาร ผู้ป่วยโรคหัวใจ โดยเฉพาะโรคเส้นเลือดหัวใจตีบตัน ควรได้รับการดูแลเอาใจใส่ในเรื่องการบริโภคอาหารอย่างเหมาะสม โดยเลือกรับประทานอาหารอ่อนหรืออาหารที่ย่อยง่าย รสชาติไม่จัดจ้าน และควรเลือกอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตและกากใยสูง ซึ่งเป็นแหล่งวิตามินและสารต้านอนุมูลอิสระมากมาย รวมถึงสามารถช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือด เพื่อป้องกันภาวะท้องผูกและลดการเกิดมะเร็งลำไส้ ที่สำคัญคือ ไม่ควรรับประทานอาหารและผลไม้ที่มีรสหวานหรือเค็มจัดจนเกินไป
• ควบคุมอาหารที่มีไขมัน โดยเฉพาะไขมันที่เป็นอันตรายและคอเลสเตอรอล รวมทั้งเลือกรับประทานอาหารประเภทโปรตีนและรับประทานผักและผลไม้ให้มากขึ้น เลือกปรุงอาหารด้วยน้ำมันพืช หลีกเลี่ยงน้ำมันที่มีกรดไขมันอิ่มตัวสูง อย่างน้ำมันมะพร้าวหรือกะทิ และเปลี่ยนวิธีการปรุงอาหารเป็นนึ่ง ต้ม ย่าง หรืออบ แทนการทอดหรือผัด รวมทั้งเลือกรับประทานผักผลไม้ที่มีเส้นใยสูง เช่น คะน้า ผักกาด ส้ม และฝรั่ง เป็นต้น ที่สำคัญควรออกกำลังกายและควบคุมน้ำหนักให้เหมาะสมและควรตรวจสุขภาพและพบแพทย์ตามนัดทุกครั้ง
• เลือกโปรตีน (ที่มีไขมันต่ำ) เนื้อสัตว์ เป็ด ไก่ ปลา นม ไข่ เป็นแหล่งอาหารสำคัญที่ให้โปรตีน ควรเลือกกลุ่มที่มีปริมาณไขมันต่ำ เช่น เนื้อสัตว์ที่ไม่ติดมัน นมพร่องมันเนยหรือนมสูตรไขมันต่ำ (low fat) การงดการรับประทานเครื่องในสัตว์และไข่แดง เพราะมีปริมาณคอเลสเตอรอลในระดับสูง นอกจากนี้อาจเลือกรับประทานโปรตีนที่ได้จากพืช เช่น อาหารประเภทถั่ว อย่างถั่วเหลืองซึ่งให้โปรตีนที่สูงมาก และมีใยอาหาร รวมทั้งโอเมก้า-3 และสารไฟโตรเอสโตรเจน (phytoestrogens) ซึ่งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยลดไขมัน หรือเลือกรับประทานปลาทะเลอย่างแซลมอน ที่มีโปรตีนสูง และยังมีโอเมก้า-3 ซึ่งมีคุณสมบัติช่วยลดไขมันไตรกลีเซอไรด์ในเลือด และช่วยป้องกันภาวะหัวใจวายได้อีกด้วย
• เลือกรับประทานอาหารทางเลือกเพื่อสุขภาพ (functional foods & drinks) คืออาหารที่มีส่วนประกอบหรือสารอาหารที่เป็นประโยชน์ในเชิงสุขภาพมากขึ้น เช่น โยเกิร์ต เครื่องดื่มบำรุงสมอง และเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพต่างๆ อย่างน้ำผลไม้ เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีน้ำมันที่ใช้ในการประกอบอาหารสำหรับผู้ป่วยโรคหัวใจ (และกลุ่มเสี่ยง) ขึ้นมาโดยเฉพาะอีกด้วย นับเป็นตัวเลือกสำคัญที่จะช่วยให้ผู้ป่วยโรคหัวใจรู้สึกผ่อนคลายและมีอิสระในการเลือกรับประทานอาหารมากขึ้น อีกทั้งยังช่วยเติมเต็มรสชาติที่เคยขาดหายและไม่ต้องรู้สึกผิดกับการทานของทอดและไขมันอีกต่อไป

นอกจากการรับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพแล้ว เรื่องของจิตใจก็เป็นเรื่องสำคัญที่ไม่ควรมองข้ามการมีวินัยแต่ไม่เคร่งครัดกับตัวเองจนเกินไป อาจให้รางวัลกับตัวเองบ้างก็ช่วยให้จิตใจปลอดโปร่งแจ่มใส ไม่รู้สึกเครียดจนเกินไป ที่สำคัญคือต้องมีวินัยในการดูแลตนเองและรับประทานยาอย่างสม่ำเสมอตามแพทย์สั่ง ก็จะช่วยให้อาการการรักษาได้ผลอย่างแน่นอน!

สำหรับผู้ป่วยโรคหัวใจ ผู้ที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยง และอยากทานอาหารประเภทผัดและทอดนั้น มีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องเลือกใช้น้ำมันในการทำอาหารที่เหมาะสม โดยควรเลือกน้ำมันพืชชนิดที่มีกรดไขมันไม่อิ่มตัวโมเลกุลเดี่ยวในปริมาณสูง และมีกรดไขมันไม่อิ่มตัวแบบหลายโมเลกุลปานกลาง และมีกรดไขมันอิ่มตัวต่ำ¹ ส่วนประเภทไขมันอิ่มตัว (Saturated fat) ตามความเห็นทางการแพทย์ ถือว่าเป็น “ไขมันชนิดที่ไม่พึงประสงค์ที่สุด” เพราะเป็นตัวการในการเพิ่มระดับคอเลสเตอรอลในเลือด ที่เป็นต้นเหตุของโรคความดันโลหิตสูง หัวใจและสมองขาดเลือด เป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต ฯลฯ

ในปัจจุบันทางมูลนิธิหัวใจแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ ได้มีการออกตราสัญลักษณ์ “อาหารรักษ์หัวใจ”2 เพื่อแสดงว่าอาหารที่ได้ตราสัญลักษณ์ มีชนิดของกรดไขมันในสัดส่วนที่เหมาะสม หรือเกลือไม่มากหรือปริมาณน้ำตาลไม่มาก หรือมีใยอาหารสูง เมื่อบริโภคในปริมาณที่ให้พลังงานเหมาะสม จะไม่เพิ่มความเสี่ยงต่อการเป็นโรคหัวใจและหลอดเลือด

Highlight: Emerald 4 สูตร ที่ตอบโจทย์ทุกวิธีการปรุงอาหาร ทอด ผัด สลัด

Nutri-Blend: สำหรับเมนูทอดกรอบและผัดทุกชนิด *การันตีด้วยตราสัญลักษณ์
“อาหารรักษ์หัวใจ”
จากส่วนผสมของน้ำมันปาล์มและน้ำมันคาโนลา ที่ได้จากการสกัดเมล็ดคาโนล่าหรือเมล็ดเรพ
(rapeseed) เป็นน้ำมันที่มีไขมันอิ่มตัวต่ำที่สุดในบรรดาน้ำมันทั้งหลาย นอกจากนี้ยังอุดมด้วย
โอเมก้า -3 โอเมก้า -6 และกรดไขมันโอเลอิก (Oleic acid) ที่ไม่เพิ่มคอเรสเตอรอลในเลือด
อีกทั้งยังอุดมของวิตามินอี ซึ่งเป็นสารต่อต้านอนุมูลอิสระ (antioxidants) ช่วยลดการเกิดมะเร็ง
และลดการทำลายหลอดเลือด และช่วยลดอัตราเสี่ยงของการเกิดโรคเส้นเลือดหัวใจอุดตันอีกด้วย

Deep Frying Blend: สำหรับเมนูทอดแบบน้ำมันท่วม
จากส่วนผสมของน้ำมันปาล์มและน้ำมันถั่วเหลือง ที่อุดมด้วยวิตามินอี อีกทั้งยังเพิ่มคุณค่าด้วยการลดไขมันอิ่มตัวถึง 40% เพื่อช่วยลดอัตราการเกิดไขมันอุดตันในเส้นเลือด อีกทั้งยังมีจุดเดือดสูงจึงไม่ก่อมะเร็งอีกด้วย

Stir Frying Blend: สำหรับเมนูผัด *การันตีด้วยตราสัญลักษณ์ “อาหารรักษ์หัวใจ”
จากส่วนผสมของน้ำมันคาโนลาและน้ำมันเมล็ดดอกทานตะวัน ที่ได้จากการบีบอัดเมล็ดทานตะวัน
จึงเป็นน้ำมันที่มีเนื้อบางเบาและไร้กลิ่น อุดมด้วยวิตามินอี และโอเมก้า -3 ที่มากกว่าน้ำมันถั่วเหลือง
ถึง 12% อีกทั้งยังมีกรดไลโนเลอิก (Linoleic Acid) กรดไขมัน CLA ที่มีสารต้านอนุมูลอิสระ ช่วย
ป้องกันการแข็งตัวของหลอดเลือด และช่วยในการเผาผลาญไขมันสะสมได้ดีขึ้น

Salad oil blend: สำหรับสลัดโดยเฉพาะ *การันตีด้วยตราสัญลักษณ์ “อาหารรักษ์หัวใจ”
จากส่วนผสมของน้ำมันคาโนลาและน้ำมันถั่วเหลืองมีรสเป็นกลาง เหมาะที่จะใช้ทำน้ำสลัด
มายองเนส หรือทานสดโดยราดบนผักสลัด แล้วปรุงรสตามใจชอบ อีกทั้งอุดมไปด้วย วิตามินอี
และมีโอเมก้า -9 ที่มากกว่าน้ำมันเมล็ดดอกทานตะวันถึง 60%

ขอขอบคุณข้อมูลจาก :
1. ศูนย์วิทยาบริการ สำนักคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวง สาธารณสุข elib.fda.moph.go.th
2. โครงการอาหารไทย หัวใจดี มูลนิธิหัวใจแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ www.thaiheartfound.org
ภาพประกอบจาก : อินเทอร์เน็ต